Có thể nói, kế hoạch kinh doanh chính là ngọn đèn soi sáng cho con đường đi đến thành công của một doanh nghiệp. Việc xây dựng một bản kế hoạch kinh doanh bài bản, toàn diện và chi tiết là một việc quan trọng, có ảnh hưởng mạnh mẽ tới chiến lược phát triển kinh doanh của một doanh nghiệp.
Bước 1: Tóm tắt điều hành
Tóm tắt điều hành giúp doanh nghiệp tổng hợp những yếu tố chính của bản kế hoạch kinh doanh và trình bày một cách ngắn gọn nhưng đầy đủ, nhằm giúp người đọc hiểu được bản kế hoạch kinh doanh đó. Tóm tắt điều hành thường được đặt ở phần đầu của kế hoạch, bao gồm các yếu tố quan trọng như mục tiêu kinh doanh, phân tích thị trường, phương pháp tiếp cận thị trường, sản phẩm/ dịch vụ cung cấp, cấu trúc tổ chức,…
Tóm tắt điều hành giúp người đọc nhìn nhận toàn diện về kế hoạch kinh doanh mà không cần đọc toàn bộ tài liệu. Nó cũng có thể được sử dụng để giới thiệu bản kế hoạch kinh doanh cho các bên liên quan khác như nhà đầu tư, đối tác hoặc cơ quan tài chính.
Bước 2: Xác định mục tiêu kinh doanh
Trong một bản kế hoạch kinh doanh, xác định mục tiêu đặc biệt quan trọng. Điều này đặt ra câu hỏi: Doanh nghiệp muốn đạt được điều gì?. Ở bước này, doanh nghiệp cần:
- Xác định mục tiêu tổng quát mà doanh nghiệp muốn đạt được. Đó có thể là tăng doanh thu, tăng lợi nhuận, tăng thị phần, mở rộng sản phẩm/dịch vụ, mở rộng địa điểm kinh doanh, xây dựng thương hiệu, hoặc bất kỳ mục tiêu nào khác liên quan đến sự phát triển của doanh nghiệp.
- Chia nhỏ mục tiêu chung thành các mục tiêu cụ thể và đo lường được. Các mục tiêu cần tuân theo nguyên tắc SMART, bao gồm rõ ràng, có thể đo lường, có thể đạt được, có thời hạn cụ thể.
- Đặt một thời hạn cụ thể cho mục tiêu, giúp doanh nghiệp có một khung thời gian để theo dõi và đánh giá tiến bộ của mình. Thời hạn có thể là ngắn hạn (ví dụ: 3 tháng, 6 tháng), trung hạn (ví dụ: 1 năm, 2 năm) hoặc dài hạn (ví dụ: 5 năm, 10 năm).
- Đánh giá khả năng đạt được mục tiêu dựa trên tài nguyên hiện có, thị trường, cạnh tranh,…
- Ghi lại mục tiêu kinh doanh một cách rõ ràng và cụ thể trong bản kế hoạch. Mục tiêu này sẽ là hướng dẫn cho các bước tiếp theo trong quá trình xây dựng kế hoạch kinh doanh.
Bước 3: Nghiên cứu, phân tích thị trường
Đánh giá thị trường để hiểu rõ hơn về nhu cầu của khách hàng, sự cạnh tranh và cơ hội tiềm năng. Doanh nghiệp có thể sử dụng các phương pháp như phỏng vấn khách hàng tiềm năng, khảo sát thị trường, xem xét dữ liệu thống kê và nghiên cứu các báo cáo ngành.
Bước này giúp doanh nghiệp hiểu rõ về thị trường, bao gồm các yếu tố như:
- Quy mô thị trường: Thị trường có quy mô bao nhiêu? Có tiềm năng phát triển như thế nào?
- Đối tượng khách hàng: Khách hàng của doanh nghiệp là ai? Họ có nhu cầu và mong muốn gì?
- Đối thủ cạnh tranh: Đối thủ cạnh tranh của doanh nghiệp là ai? Họ có những ưu điểm và nhược điểm gì?
- Xu hướng thị trường: Thị trường đang có những xu hướng gì mới?
Bước 4: Phân tích SWOT
Phân tích SWOT trong quy trình xây dựng kế hoạch kinh doanh là một bước quan trọng để đánh giá môi trường nội bộ và ngoại vi của doanh nghiệp. SWOT là viết tắt của Strengths (Điểm mạnh), Weaknesses (Điểm yếu), Opportunities (Cơ hội) và Threats (Thách thức). Trong bước này, doanh nghiệp cần:
- Xác định điểm mạnh (Strengths): Đây là các yếu tố tích cực mà doanh nghiệp có, nhưng các đối thủ khác không. Hãy xem xét các tài sản, nguồn lực, kỹ năng và lợi thế cạnh tranh của doanh nghiệp. Đặc điểm này có thể là sản phẩm hoặc dịch vụ tốt, thương hiệu mạnh, quy trình sản xuất hiệu quả, hoặc sở hữu đội ngũ nhân viên tài năng.
- Xác định điểm yếu (Weaknesses): Đây là các yếu tố tiêu cực mà doanh nghiệp cần cải thiện hoặc khắc phục. Xem xét các khía cạnh mà doanh nghiệp không hoàn toàn đáp ứng được hoặc gặp khó khăn, chẳng hạn như hạn chế tài chính, quá trình sản xuất không hiệu quả, thiếu kỹ năng nhân viên, quy trình quản lý không tốt.
- Xác định cơ hội (Opportunities): Đây là các yếu tố tích cực trong môi trường ngoại vi mà doanh nghiệp có thể tận dụng để phát triển. Tiến hành xem xét các xu hướng thị trường, thay đổi văn hóa tiêu dùng, công nghệ mới, chính sách hỗ trợ từ chính phủ hoặc thị trường mới mà doanh nghiệp có thể mở rộng.
- Xác định thách thức (Threats): Đây là các yếu tố tiêu cực trong môi trường ngoại vi có thể ảnh hưởng đến hoạt động của doanh nghiệp. Chẳng hạn như đối thủ cạnh tranh, sự thay đổi kỹ thuật, quy định pháp luật mới, khó khăn tài chính hoặc thay đổi trong thị trường tiêu dùng.
SWOT giúp doanh nghiệp có thể sử dụng thông tin này để định hình các mục tiêu, chiến lược và hành động trong kế hoạch kinh doanh của mình. Nó cung cấp cái nhìn tổng thể về tình hình hiện tại và tiềm năng phát triển của doanh nghiệp, từ đó tối ưu hóa lợi thế và giảm thiểu rủi ro trong môi trường kinh doanh.
Bước 5: Xác định mô hình kinh doanh
Mô hình kinh doanh là cách thức mà một doanh nghiệp tạo ra giá trị, phân phối giá trị đó cho khách hàng và thu lợi nhuận. Mô hình kinh doanh bao gồm các yếu tố sau:
- Lĩnh vực kinh doanh: Sản phẩm/ dịch vụ mà doanh nghiệp cung cấp.
- Khách hàng mục tiêu: Những người mà doanh nghiệp muốn phục vụ.
- Giá trị cung cấp: Những lợi ích mà doanh nghiệp mang lại cho khách hàng.
- Kênh phân phối: Cách thức mà doanh nghiệp đưa sản phẩm/ dịch vụ đến tay khách hàng.
- Mối quan hệ với khách hàng: Cách thức mà doanh nghiệp tương tác với khách hàng.
- Nguồn thu nhập: Phương thức mà doanh nghiệp tạo ra doanh thu.
Bước 6: Xây dựng chiến lược Marketing
Chiến lược Marketing là một phần quan trọng trong kế hoạch kinh doanh. Nó giúp doanh nghiệp xác định mục tiêu, đối tượng khách hàng, kênh truyền thông và ngân sách Marketing. Một chiến lược Marketing hiệu quả sẽ giúp doanh nghiệp tiếp cận được đúng đối tượng khách hàng tiềm năng, tăng doanh số bán hàng và đạt được các mục tiêu kinh doanh.
Lưu ý rằng, quá trình xây dựng chiến lược Marketing là một quá trình liên tục và đòi hỏi sự linh hoạt. Doanh nghiệp nên theo dõi, đánh giá và điều chỉnh chiến lược của mình theo thời gian để đáp ứng được yêu cầu thị trường và thay đổi trong môi trường kinh doanh.
Bước 7: Xây dựng chiến lược quản lý nhân sự
Dựa trên nhu cầu kinh doanh, doanh nghiệp cần dự báo nhu cầu nhân sự trong tương lai. Bao gồm việc dự báo về số lượng, chất lượng, trình độ chuyên môn, kỹ năng, kinh nghiệm,… của nhân lực. Dự báo nhu cầu nhân sự giúp doanh nghiệp có kế hoạch tuyển dụng, đào tạo, phát triển nhân lực phù hợp.
Song song đó, doanh nghiệp cũng cần xây dựng môi trường làm việc tích cực, bằng cách tạo ra một môi trường làm việc khuyến khích sự sáng tạo, hợp tác và phát triển cá nhân. Đảm bảo các chính sách và quy trình của công ty tương thích với nhu cầu và mong muốn của nhân viên.
Bước 8: Thiết lập kế hoạch tài chính
Kế hoạch tài chính giúp xác định mục tiêu tài chính cụ thể cho doanh nghiệp, như doanh thu, lợi nhuận, tỷ suất sinh lời,… Điều này giúp doanh nghiệp biết được những gì họ đang cố gắng đạt được và đề ra kế hoạch để đạt được mục tiêu đó.
Một kế hoạch tài chính bài bản giúp đánh giá và quản lý nguồn lực tài chính doanh nghiệp, như vốn, tiền mặt, tài sản và nợ. Đây là một bước quan trọng bắt buộc phải có trong một bản kế hoạch kinh doanh, định hướng cho hoạt động tài chính trong tương lai của doanh nghiệp.
Bước 9: Đánh giá, điều chỉnh lại bản kế hoạch
Cuối cùng nhưng không kém phần quan trọng, việc đánh giá và điều chỉnh lại đảm bảo kế hoạch kinh doanh vẫn phù hợp với thực tế và có thể thực hiện được. Trong bước này, doanh nghiệp cần xem xét lại các mục tiêu, chiến lược, kế hoạch, ngân sách,… đã đề ra trong kế hoạch kinh doanh. Sau đó, đánh giá xem những mục tiêu, chiến lược, kế hoạch,… đó có thực tế hay không, có khả thi hay không. Nếu có những mục tiêu, chiến lược, kế hoạch,… không thực tế hoặc không khả thi, doanh nghiệp cần điều chỉnh lại cho phù hợp.